We leven in een bubble. Ruim twee maanden duurt de lockdown nu. Een wezenloze, verweesde situatie, waarin vooralsnog weinig materiële achteruitgang ervaren wordt. Officiële werkloosheidscijfers schieten nog niet de lucht in. Het meest verweesd dreigt de jeugd te worden.
De sociale gevolgen van COVID-19 lijken in eerste instantie niet alleen maar negatief. Columnisten mijmeren over de onbedoelde geneugten van het thuiszitten. Uitgeverij Van Oorschot komt met een nieuwe vertaling van De kunst van het nietsdoen van de veertiende-eeuwse Japanse monnik Yoshido Kenkō. Families en stelletjes die langs elkaar heen leefden komen, soms met enige hulp van de populaire relatietherapeut Esther Perel, weer nader tot elkaar.
Ook economisch is het niet alleen maar kommer en kwel. Het geluk of ongeluk wordt ongelijkmatig verdeeld onder de mensen. Speciaalzaken, verkopers van e-Bikes en hardloopschoenen, van plexiglas, puzzels en borduurpakketten beleven zelfs gouden tijden.
Het is wachten tot de andere schoen valt. Dat zal voor ieder een ander moment zijn. Voor een café-eigenaar of freelance schoonmaker op Schiphol is het nu al. Ouders van een kind met een ‘rugzakje’ ervaren niets van de geneugten van het thuiszitten. Ondersteuning vanuit dagbesteding, zorginstellingen, respijtzorg en paramedische zorg zijn bijna volledig weggevallen.
De economische recessie en hoge werkloosheidscijfers zitten er aan te komen. De Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (TOZO) is 1 maart jongstleden geïntroduceerd, met een maximale looptijd van drie maanden. Onvermijdelijk komen er vanaf juni een flink aantal faillissements- en bijstandsaanvragen aan.
Vanuit de bubble kunnen we enkel theoretiseren over de toekomst. Het is een goed ding dat de aandacht zich heeft verplaatst naar degenen voor wie de toekomst pas echt een heet hangijzer is. Jonge mensen, starters op de arbeidsmarkt, de dragers van onze economie en maatschappij in wording.
Vorige week richtte premier Rutte zich een persconferentie direct tot de jeugd: “Niemand weet precies hoe ons land er de komende tijd uit gaat zien. [..] wij vinden het belangrijk dat juist jullie daarover gaan meedenken en mee gaan praten.” NRC-journalist Tom Jan Meeus legde later in het televisieprogramma M uit dat de uitnodiging van Rutte de uitkomst was van een heftig debat in het kabinet tussen Christenunie en CDA enerzijds en D66 anderzijds over de door de laatste partij gedane voorstellen voor een “60min maatschappij”.
De christendemocraten zouden volgens Meeus vrezen voor kritiek vanuit het electoraat. Jammer, want op grote schaal wordt jonge mensen die hun vleugels uit willen slaan de rekening gepresenteerd. Studentenbanen, stages, co-schappen, theaterdebuten worden afgezegd, wereldreizen kunnen geen doorgang vinden. Het gaat niet alleen om geld, het gaat om nieuwe ervaringen opdoen.
Hoogleraar Eveline Crone bestudeert de hersenen van jongeren en jongvolwassenen. “Zij hebben een grotere drive om risico’s op te zoeken en met vrienden zelf hun wereld vorm te geven.” Corona maakt echter dat jonge mensen weer meer gericht op hun familie worden, terwijl juist sociale prikkels van buitenaf zo belangrijk zijn. “Bij jonge kinderen is er een overproductie van hersencellen." vertelt Crone, schrijfster van Het Puberende Brein "Tussen 10 en 20 jaar is er geen groei, maar gesnoei. Hersencellen die niet worden gebruikt, worden afgevoerd.”’ (NRC)
Gaan we met zijn allen naar een samenleving die niet alleen letterlijk, maar ook in overdrachtelijke zin steriel is? Waarin iedereen bezig is met veilig zijn, ieder zijn eigen cubicle heeft met stemgestuurde software, wegwerpbekertjes en altijd wipes om mogelijke contaminatie door anderen tegen te gaan. Wat zal het doen met onze creativiteit en spontaniteit op het werk? Wat zal het doen met onze jongvolwassenen?
Als we inderdaad afstevenen op een van de grootste recessies in tijden, kan het een situatie worden als in de jaren tachtig met nauwelijks vacatures en flinke jeugdwerkloosheid. Er werd toen gesproken over een verloren generatie. Werk vinden was, ook met een afgeronde opleiding, erg moeilijk. Een leger van jonge mensen zat in de bijstand.
Mijn twee studerende zoons zien nu al om zich heen dat het schuurt. De bijbaantjes zijn heden ten dage niet langer een fijne aanvulling voor een biertje in het café, ze zijn broodnodig om de studie te financieren. Maar ook op het gebied van prestaties leveren werkt het ‘'steriliserende' erg verstorend. Genoemde Tom-Jan Meeus verbaasde zich bijvoorbeeld hogelijk over het zomaar schrappen van het schriftelijk Centraal Examen dit jaar.
Midden in een bubble is het beeld vertekend, zoals in een zeepbel. Sommige zaken lijken bedreigender dan ze uiteindelijk blijken te zijn. Andere mooi, maar te mooi om waar te zijn. Maar wat ik wel kan voorspellen is dat het verstandig is de jeugd alle kansen te geven om zich te ontwikkelen.
Carin Veders
Op persoonlijke titel geschreven
Bubble
Terug naar nieuwsoverzicht
Columns
25-05-2020